เมื่อคนเราแก่ตัวลงก็ต้องเข้าสู่วัยชรา บางคนนั้นก็ไม่ได้มีลูกที่เข้ามาเลี้ยงดู ในบทความนี้จะกล่างถึงการใช้ชีวิตในช่วงปลายที่ไม่มีลูก แต่ก็สามารถทำให้ชีวิตมีความสุขได้ 

สูงวัยในบั้นปลายชีวิตที่ต้องอยู่คนเดียวเกิดจากอะไร ?

ด้วยการที่ประเทศไทยนนั้นได้ก้าวเข้าสู่ประเทศที่เป็น Aging Society หรือสังคมสูงวัย สามารถแปลได้ว่าประเทศที่มีอัตราการเกิดน้อยและมีจำนวนผู้สูงอายุมากกว่าเด็ก นั้นหมายถึงการที่คนบางกลุ่มไม่ลูกที่คอยดูแลในยามแก่ตัวลงไป และจำนวนผู้สูงอายุของประเทศไทยนั้นก็มีแนวโน้มที่จะเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ อีกด้วย โดยถ้าอิงจากความเป็นจริงที่ได้มีการเก็บสถิติไว้ได้ ในปี 2564 ประชากรที่เป็นผู้สูงอายุและมีอายุมากกว่า 60 ปีนั้นมีจำนวนทั้งหมดประมาณ 13 ล้านคน และ 2.8 ล้านคน หรือประมาณ 21.1% อาศัยอยู่กับคู่ชีวิต แต่ในขณะที่ 12% หรือประมาณ 1.6 ล้านคนนั้นได้อาศัยอยู่เพียงลำพัง และอีกทั้งยังมีวิจัยออกมาจากมหาวิทยาลัยมหิดลที่สำรวจในเชิงลึกของผู้คนสูงอายุและพบว่า 11% นั้นเป็นผู้คนชราที่อาศัยอยู่คนเดียวแบบโดดเดี่ยวและไร้ซึ่งญาติพี่น้องที่สามารถช่วยเหลือตัวเองได้ และวิจัยยังบอกได้อีกว่าคนชราส่วนใหญ่ที่อาศัยโดดเดี่ยวไร้ซึ่งญาติพี่น้องนั้นส่วนใหญ่เป็นผู้หญิงถึง 15.7% และในขณะที่ผู้ชายนั้นมีจำนวนที่น้อยกว่าอยู่ที่ 11.3% นั้นเอง และต่อไปจะเป็นสาเหตุว่าทำไมผู้คนสูงวัยถึงอยู่คนเดียว จากการสอบถามและงานวิจัยที่มีออกมา ได้พบว่า จริง ๆ แล้วในบั้นปลายชีวิตอยู่คนเดียวนั้นมีได้หลายสาเหตุ

• ส่วนใหญ่นั้นย้ายมาทำงานในเมืองโดยเฉพาะ กรุงเทพฯ และบางคนนั้นได้ละทิ้งบ้านเกิดเพื่อมาทำงานหารายได้ในเมืองเพื่อแสวงหารายได้ที่มากกว่างานที่ตนเองได้รับ และบางคนยังบอกว่าตนนั้นเกิดประสบอุบัติเหตุทำให้ต้องใช้เงินรักษามากมาย ทำให้ไม่มีเงินใช้ อีกทั้งยังไม่มีบ้านให้กลับ ติดต่อใครก็ไม่ได้ 
• และอีกหนึ่งสาเหตุมาจากการที่ไม่ได้มีลูก และต้องท้าวความก่อนว่าความคิดในแต่ละคนนั้นไม่เหมือนกัน บางคนคิดว่าการมีครอบครัวนั้นจำเป็นต้องมีลูก แต่ในบางครอบครัวนั้นก็ไม่มีลูก 
• การใช้ชีวิตอย่างโดดเดี่ยวไร้ซึ่งเพื่อนและคู่ชีวิต ก็เป็นอีกหนึ่งสาเหตุที่ทำให้บั้นปลายชีวิตต้องอยู่คนเดียว 

และเมื่อประเมินกับสถานการณ์ของประเทศไทยนั้น Aging Society หรือสังคมคนสูงวัยนั้นมีความน่ากลัวอย่างมาก และในทุก ๆ ปีจะมีคนที่ก้าวข้ามอายุ 60 ปี ๆ เพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ และแนวโน้มของครัวเรือนในประเทศไทยยังแสดงให้เห็นถึงแนวโน้มของคนโสดที่เพิ่มสูงขึ้นเรื่อย ๆ อีกด้วย 

การปรับตัวของ Single Retirement ให้ตอบกับสังคม

การที่ต้องอยู่คนเดียวในบั้นปลายชีวิตนั้นก็ต้องปรับตัวให้เข้ากับสังคมเช่นเดียวกัน การดูแลผู้สูงอายุของรัฐบาลก็มีความสำคัญ การที่รัฐบาลนั้นสามารถดูแลและเข้าถึงกลุ่มผู้สูงอายุได้ที่อยู่แบบโดดเดี่ยวไร้ญาติพี่น้องก็ต้องได้รับความร่วมมือจากกลุ่มผูสูงอายุเองด้วย และนี้คือสิ่งที่รัฐบาลนั้นพยายามที่จะเข้าไปช่วยโดยที่แบ่งเอาไว้เป็น 3 ด้านด้วยกัน

1. ด้านสุขภาพอนามัย โดยที่ 26% ของผู้สูงอายุที่อาศัยอยู่โดดเดี่ยวไร้ซึ่งญาติพี่น้องในบั้นปลายชีวิต ไม่มีผู้ที่พาไปรักษาเมื่อเกิดเจ็บป่วย สาเหตุหลักที่ทำให้ผู้สูงอายุที่อาศัยแบบโดดเดี่ยวนั้นไม่สามารถเข้าถึงบริการด้านสุขภาพและสังคมได้ เป็นไปได้ว่าสาเหตุมาจากการที่ผู้สูงอายุบางคนนั้นไม่ได้รับรู้ว่าตัวเองป่วยและยังใช้ชีวิตแบบปกติอยู่ ทำให้อาการป่วยอาจรุนแรงขึ้นตามกาลเวลา และอีกหนึ่งสาเหตุมาจากการที่ผู้สูงอายุนั้นไม่ได้เห็นความสำคัญของการที่ต้องรักษา ผู้สูงอายุบางกลุ่มกลับใช้การรักษาที่มาจากความเชื่อแบบผิดๆ ทำให้โรคที่เป็นนั้นไม่ได้รับการรักษาให้หายขาดได้ การป่วยทุกแบบควรได้รับการดูแลจากเเพทย์ที่เชี่ยวชาญเพื่อทำให้ได้รับการรักษาอย่างการผลดีที่สุด 

2. ด้านความมั่นคงในการดำรงชีวิต ผู้สูงอายุในกลุ่มที่อาศัยอยู่อย่างโดดเดี่ยวนั้นจำเป็นที่จะต้องดูแลสุขภาพของตนเองเป็นอย่างดี เพราะด้วยการที่อยู่คนเดียวนาน ๆ จะส่งผลต่อสภาวะจิตใจได้และจะรู้สึกเศร้า โดดเดี่ยว เหงา กังวล และก่อให้เกิดโรคทางภาวะจิตใจได้ และไม่ใช่แค่เรื่องของจิตใจ ผู้สูงอายุควรที่หมั่นดูแลตนเองในด้านของสุขภาพร่างกายเพื่อสร้างภูมิคุ้มกัน ไม่เจ็บป่วยได้ง่าย ยกตัวอย่างเช่น การออกกำลังกายที่ทำได้ทุกวันและไม่จำเป็นต้องเสียเงินนั้นก็คือ การวิ่ง เป็นต้น ความมั่นคงด้านรายได้เป็นเรื่องที่สำคัญของผู้สูงอายุอย่างมาก และสาเหตุที่ผู้สูงอายุส่วนใหญ่นั้นเข้าไม่ถึงสวัสดิการที่ช่วยส่งเสริมการดำรงชีวิตด้านรายได้ที่รัฐบาลจัดหาไว้ให้ คือ การที่ผู้สูงอายุส่วนใหญ่นั้นไม่มีสมาร์ทโฟนหรืออุปกรณ์ที่ใช้ติดตามข่าวสารและการลงทะเบียน รวมไปถึงการที่ตัวผู้สูงอายุนั้นไม่ได้มีทักษะในการใช้สมาร์ทโฟนที่เป็นของยุคใหม่ที่เพิ่งเกิดได้ไม่นาน และอีกหนึ่งสาเหตุมาจากการที่ตัวผู้สูงอายุนั้นไม่รู้ว่าตนเองมีสิทธิ์ที่จะได้รับสวัสดิการแบบนี้จากรัฐบาล นั้นหมายถึงการที่โฆษณาสวัสดิการของรัฐบาลนั้นเข้าไม่ถึงในส่วนที่เป็นผู้สูงอายุที่อาศัยอยู่คนเดียว 

3. ด้านการมีส่วนร่วมในสังคม 87.4% ของผู้สูงอายุไม่ได้มีการเข้าร่วมกลุ่มเพื่อทำกิจกรรมร่วมกับผู้อื่น 68.2% ไม่ได้มีการเข้าร่วมกลุ่มหรือชมรมผู้สูงอายุ 35.7% ไม่ได้มีการเข้าร่วมกิจกรรมในวันสำคัญของหมู่บ้านหรือชุมชน แสดงให้เห็นถึงไม่มีการเข้าถึงอย่างมีนัยสำคัญของรัฐบาลต่อกลุ่มผู้สูงอายุอีกด้วย 

ผู้สูงอายุที่บั้นปลายชีวิตอยู่คนเดียวนั้นมีแนวโน้มที่จะติดบ้านเพิ่มมากขึ้นเรื่อย ๆ จึงควรมีการดูแลและจัดการบริการทางสังคมให้แก่ตัวผู้สูงอายุ ควรมีโปรแกรมในการดูแลด้านจิตใจ การดูแลตัวเอง การใช้เทคโนโลยี รวมไปถึงการเชิญชวนผู้สูงอายุให้เข้าร่วมกลุ่มผู้สูงอายุตามพื้นที่ต่าง ๆ ที่จัดตั้งโดยรัฐบาล และยังควรที่จะมีการบริการเพื่อให้ผู้สูงอายุทุกคนได้รับการบริการด้านสังคมที่ครบถ้วนและไม่มีการเลือกปฏิบัติ 

การปรับตัวของผู้สูงอายุก็มีความสำคัญเช่นเดียวกัน หากทั้งภาครัฐฯ และภาคเอกชนได้ดำเนินการบริการทางสังคมแล้ว แต่ไม่ได้รับการตอบรับของผู้สูงอายุก็จะทำให้โครงการที่สร้างขึ้นมานั้นไม่มีประสิทธิภาพเช่นเดียวกัน การที่มีการบริการทางสังคมแบบนี้ควรที่จะมีการร่วมมือกันทั้งสองฝ่ายทั้งฝ่ายผู้จัดการบริการและฝ่ายผู้สูงอายุเองด้วย อย่างไรก็ตาม การโฆษณาถือเป็นสิ่งที่สำคัญและการโฆษณานั้นควรเข้าถึงผู้สูงอายุทุกประเภทไม่ว่าจะเป็นผู้สูงอายุที่อาศัยอยู่กับครอบครัวหรือผู้สูงอายุที่อาศัยอยู่คนเดียวก็ตาม 

เป็น Single Retirement อย่างไรให้มีความสุข

บั้นปลายชีวิตคนไม่มีลูกหรือบั้นปลายชีวิตอยู่คนเดียวนั้นก็สามารถสร้างความสุขได้เช่นเดียวกัน การที่ไม่มีครอบครัว ไม่มีลูกหลานคอยเลี้ยงดู ไม่ใช่ปัจจัยที่ทำให้ไม่มีความสุข อย่างไรก็ตาม ความสุขของแต่ละคนก็ไม่เหมือนกัน ฉะนั้นในบทความนี้จะรวบรวมวิธีที่ช่วยให้อยู่คนเดียวยามแก่ตัวลงอย่างมีความสุขได้ 

1. เตรียมสุขภาพให้แข็งแรง

อย่างที่ทุกคนได้พูดกันว่าสุขภาพดีมีชัยไปกว่าครึ่ง แน่นอนที่สุดว่าสุขภาพที่ดีนั้นสามารถป้องกันโรคร้ายที่จะเข้ามาในตัวผู้สูงอายุได้ การเตรียมสุขภาพให้ดีนั้นไม่ใช่เรื่องที่ยาก คือการออกกำลังกายต่าง ๆ ที่สามารถทำได้ในชีวิตประจำวัน เช่น การวิ่ง การวืดพื้น การเดิน การทำ 3 อย่างนี้ก็สามารถสร้างร่างกายให้แข็งแรงและมีภูมิคุ้มกันเพิ่มขึ้นพอสมควร และผู้สูงอายุควรลดปัจจัยเสี่ยงที่มีโอกาสที่จะส่งผลเสียต่อร่างกาย เช่น การนอนดึก ที่สามารถปรับเวลานอนเพื่อให้เกิดความเคยชินได้ การสูบบุหรี่ หากลดการสูบบุหรี่ก็สามารถลดปัจจัยเสี่ยงที่จะเกิดมะเร็งตามส่วนต่าง ๆ ของร่างกายได้ การทานอาหารรสจัด ช่วยลดการทำงานของตับไตและยืดอายุของตับไตได้เช่นเดียวกัน การดื่มเหล้า หากลดแล้วก็จะช่วยในเรื่องของตับที่สามารถใช้งานได้อีกยาวนาน และการตรวจสุขภาพประจำปีก็สำคัญเช่นเดียวกัน เพราะจะได้รับรู้ในสิ่งที่ควรที่ปรับและแก้ไขให้สุขภาพดีขึ้น การดูแลตัวเองให้ดียังช่วยเรื่องการเก็บออมเงิน เพราะไม่ต้องนำเงินออมมาจ่ายเพื่อรักษาสุขภาพของตนเองในบั้นปลายของชีวิต 

2. วางแผนการเงินหลังเกษียณ

เรื่องเงินถือว่าเป็นอีกเรื่องจะสำคัญในบั้นปลายชีวิตอย่างมาก ไม่ว่าจะเป็นผู้สูงอายุที่อยู่คนเดียวหรือผู้สูงอายุที่อยู่กับครอบครัว การเงินยังสำคัญต่อการดำรงชีวิตของผู้สูงอายุ การวางแผนด้านการเงินหลังชีวิตเกษียณนั้นถือว่าเป็นเรื่องที่สำคัญอย่างมาก เพราะด้วยการที่หลังเกษียณนั้น ผู้คนไม่สามารถทำงานและได้รับรายได้ที่มั่นคงได้เหมือนตอนวัยทำงาน เงินยังเป็นตัวกำหนดชีวิตว่าจะเป็นอย่างไรอีกด้วย การออมเงินเผื่อเก็บไว้ใช้หลังเกษียณก็เป็นเรื่องที่ควรทำเช่นเดียวกัน และการออมเงินควรแบ่งสัดส่วนให้ดี และควรเผื่อสัดส่วนไว้เพื่อเป็นเงินสำรองไว้ใช้ในยามฉุกเฉิน อีกหนึ่งปัจจัยคือการลงทุนที่สามารถเพิ่มเงินออมให้งอกเงยเพิ่มได้ โดยที่ควรเลือกการลงทุนจากความเสี่ยงที่ยอมรับได้ เพื่อป้องกันการขาดทุนในเงินต้นนั้นเอง

3. อัปเดตข่าวสารและเทคโนโลยี

ในขณะที่ผู้คนนั้นแก่ตัวลง เทคโนโลยีนั้นกลับพัฒนาขึ้นไปเรื่อย ๆ การที่ติดตามข่าวสารและเทคโนโยลีที่เปลี่ยนตามกาลเวลาทำให้ผู้คนที่กำลังก้าวไปเป็นผู้สูงอายุหรือผู้สูงอายุนั้นได้รู้เท่าทันเหตุการณ์ และยังสามารถรู้จักการใช้เทคโนโลยีในด้านต่าง ๆ ให้เกิดประโยชน์ได้อีกด้วย จะเห็นตัวอย่างได้จากการที่ผู้สูงอายุบางกลุ่มได้มีการใช้สมาร์ทโฟนและใช้ไลน์เพื่อติดต่อสื่อสารกับผู้ที่รู้จักหรือลูกหลาน

4. เตรียมความพร้อมเรื่องที่อยู่อาศัย

เรื่องความเตรียมการพร้อมในการเป็น Single Retirement หรือ การเป็นผู้สูงอายุที่อยู่คนเดียวก็สำคัญ แต่สำหรับผู้สูงอายุที่อยู่กับลูกหลายอยู่แล้วก็นับว่าเป็นสิ่งที่ดีเพราะจะได้มีคนดูแลยามเจ็บป่วย ผู้สูงอายุที่จะอาศัยอยู่คนเดียวนั้นควรเลือกพื้นที่การอยู่ที่อยู่ใกล้กับสถานที่อำนวยความสะดวกต่าง ๆ ยกตัวอย่างเช่น ร้านค้า โรงพยาบาล และเรื่องที่สำคัญที่ทุกคนมองข้ามคือการที่อยู่ใกล้ที่ที่สามารถใช้งานรถสาธารณะได้อย่างสะดวก และนี้ถือเป็นหนึ่งปัจจัยสำคัญในการเลือกที่อยู่อาศัยอีกด้วย อีกหนึ่งทางเลือกคือการอยู่บ้านพักคนชรา การที่อยู่บ้านพักคนชรานั้นจะมีพนักงานคอยดูแลอยู่ตลอด อีกทั้งผู้สูงอายุยังได้พบปะและพูดคุยกับผู้สูงอายุท่านอื่น ๆ อีกด้วย และบ้านพักคนชรานั้นไม่ได้จะอยู่กันง่าย ๆเพราะต้องใช้งบประมาณที่เยอะพอสมควรและต้องจองล่วงหน้าอีกด้วย

5. เตรียมความพร้อมเรื่องเอกสารสำคัญ 

การจัดเอกสารต่าง ๆ เพื่อจะได้เป็นการยืนยันต่อภาครัฐว่าเรานั้นได้เป็นผู้สูงอายุอย่างถูกต้องตามกฎหมายและยังสามารถรับสวัสดิการจากรัฐบาลได้อีกด้วย และเอกสารต่าง ๆ ที่แสดงถึงคนที่จะรับผิดชอบและตัดสินใจต่าง ๆ ในยามที่ตัวผู้สูงอายุต้องเข้าโรงพยาบาลฉุกเฉิน พินัยกรรมก็มีความสำคัญเช่นเดียวกัน พินัยกรรมที่แสดงถึงใครจะเป็นผู้ที่รับมรดกในส่วนไหน หรือถ้าไม่มีญาติพี่น้อง พินัยกรรมอาจระบุให้บริจาคให้วัดหรือบริจาคให้ผู้คนยากไร้ได้อีกด้วย

6. เตรียมใจให้พร้อมกับสิ่งที่เผชิญ 

ปัญหาด้านร่างกาย ที่ต้องรับมือคือการที่ร่างกายนั้นเริ่มช้าตัวลงตามวัย ผู้สูงอายุจะไม่ว่องไวเหมือนวัยรุ่นทำให้การทำกิจกรรมต่าง ๆ ที่ต้องใช้ร่างกายมากอาจไม่เหมาะกับผู้สูงอายุ ปัญหาด้านใจที่ต้องได้รับการดูแลเพื่อที่จะลดปัญหาด้านใจลง ยกตัวอย่างเช่น อารมณ์ที่อ่อนไหวได้ค่อนข้างง่าย การที่เมื่ออยู่คนเดียวจะเกิดความเหงาเข้ามาอย่างไม่รู้ตัว แต่ด้วยเทคโนโลยีต่าง ๆในปัจจุบัน อาจช่วยลดปัญหาเรื่องความเหงาลงได้ และการเข้าสู่ชมรมต่าง ๆ ก็สามารถช่วยคลายเหงาและยังช่วยในเรื่องของปัญหาด้านกายได้อีกด้วย เช่น ชุมชมผู้สูงอายุที่ออกกำลังกายและได้มีการพบปะกับผู้สูงอายุอื่น ๆ

การวางแผนชีวิตที่ต้องใช้หลังการเกษียณจะช่วยสร้างการเตรียมความพร้อมเพื่อก้าวเข้าสู่วัยชราได้อย่างมีประสิทธิภาพที่สุด ทั้งด้วยการดูแลตัวเองที่จะช่วยให้ไม่เจ็บป่วยได้ง่ายและที่สำคัญยังทำให้ตัวผู้สูงอายุได้มีอายุที่ยืนยาวอีกด้วย เรื่องเกษียณนั้นเป็นเรื่องที่ใกล้ตัวอย่างมาก สำหรับบางคนทำงานแปปเดียวก็เกษียณแล้ว และการวางแผนการเกษียณนั้นยังสำคัญต่อผู้คนที่ต้องการเกษียณก่อนกำหนดอีกด้วย ไม่ว่าบั้นปลายชีวิตอยู่คนเดียวหรืออยู่กับครอบครัว การวางแผนนั้นจะช่วยสร้างความมั่นใจให้แก่ตัวผู้สูงอายุไม่ต้องพะวงหน้าพะวงหลังอยู่ตลอดเวลา อีกทั้งยังทำให้บั้นปลายชีวิตมีความสุขอีกด้วย และสิ่งที่สำคัญที่สุดเลยคือการแก่ตัวลงอย่างไม่เป็นภาระคนอื่น ไม่ว่าจะเป็นลูกหลาน ญาติพี่น้อง หรือเพื่อนสนิทมิตรสหายอีกด้วย 

หมายเหตุ

คริปโทเคอร์เรนซีและโทเคนดิจิทัลมีความเสี่ยงสูง ท่านอาจสูญเสียเงินลงทุนได้ทั้งจำนวนและสินทรัพย์ดิจิทัลมีความเสี่ยง และ ผลตอบแทนของสินทรัพย์ดิจิทัลในอดีต มิได้เป็นสิ่งยืนยันถึงผลตอบแทนของสินทรัพย์ดิจิทัลในอนาคต โปรดศึกษาและลงทุนให้เหมาะสมกับระดับความเสี่ยงที่ยอมรับได้